Co to jest WCAG i dlaczego należy wdrożyć standard w swojej organizacji?

WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) to międzynarodowy standard dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Jego celem jest zapewnienie, aby treści publikowane online były dostępne dla wszystkich użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami. Dlaczego to ważne zagadnienie z perspektywy nowoczesnych organizacji i co należy wiedzieć na jego temat?

Historia standardu WCAG?

Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) to zestaw wytycznych opracowanych przez World Wide Web Consortium (W3C), mających na celu zapewnienie dostępności treści internetowych dla osób z niepełnosprawnościami. Standard ten wspiera nie tylko osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności, ale także - za sprawą ujednolicenia najważniejszych mechanizmów - wspiera użytkowników korzystających z narzędzi asystujących.

Pierwsza wersja standardu - WCAG 1.0, została opublikowana 5 maja 1999 roku. Pierwotnie skupiała się one się głównie na HTML i koncentrowała na dwóch głównych aspektach:

• uczynieniu treści zrozumiałą i łatwą w nawigowaniu
• wprowadzeniu tzw. “łagodnej degradacji”, czyli usprawnienia przesyłu stron WWW, które zakłada zapewnienie ograniczonej wersji danej funkcjonalności lub poinformowanie użytkownika o danych ograniczeniach produktu, będących środkiem do zapewnienia jego użyteczności dla danego użytkownika.

WCAG 2.0 i aktualizacje tego standardu

Kolejne pełne wydanie zostało opublikowane 11 grudnia 2008 roku. Największą zmianą związaną z wprowadzeniem tego standardu było to, że wytyczne WCAG 2.0 stały się niezależne od technologii, co pozwoliło na ich zastosowanie w różnych formatach i technologiach internetowych.

5 czerwca 2018 roku zostało opublikowane WCAG 2.1. Ta aktualizacja rozszerzyła poprzednią wersję o wytyczne dotyczące dostępności na urządzeniach mobilnych oraz dla osób z zaburzeniami poznawczymi i ograniczonym polem widzenia.

Najbardziej aktualna wersja - WCAG 2.2 - została opublikowana 5 października 2023 roku. Wprowadza ona dodatkowe kryteria sukcesu, koncentrując się na poprawie dostępności dla użytkowników z niepełnosprawnościami poznawczymi oraz dla tych korzystających z urządzeń mobilnych.

WCAG 2.1 vs WCAG 2.2

WCAG 2.2, jako rozwinięcie poprzedniej wersji, wprowadza udoskonalenia dostępności w stosunku do WCAG 2.1, koncentrując się na trzech grupach użytkowników: osób z ograniczeniami wzroku, z problemami kognitywnymi lub dysleksją oraz osób z trudnościami w obsłudze urządzeń mobilnych.

Jak spełnić wymogi WCAG 2.2 jeżeli organizacja spełnia wymogi WCAG 2.1?

WCAG 2.2 jest kompatybilny wstecznie z wersjami 2.0 i 2.1, więc przestrzegając tej wersji, spełnia się również wcześniejsze wytyczne. Poprawia on dostępność stron WWW choćby poprzez umożliwienie nawigacji za pomocą klawiatury w jeszcze bardziej intuicyjny sposób.

Aby dostosować organizację do wymagań WCAG 2.2, jeśli obecnie spełnia ona standardy WCAG 2.1, należy uwzględnić następujące zmiany:

Nowe kryteria sukcesu wprowadzone w WCAG 2.2:

1. 2.4.11 Zachowana widoczność podczas obsługi z użyciem klawiatury (Focus Not Obscured) (minimum) (AA)
   Wielu użytkowników przegląda treści na stronie wyłącznie przy pomocy klawiatury. To kryterium wymaga upewnienia się, że element z fokusem klawiatury (czyli miejscem, w którym aktualnie znajduje się użytkownik) nie jest całkowicie zasłonięty przez inne treści na stronie.
2. 2.4.12 Zachowana widoczność czas obsługi z użyciem klawiatury (Focus Not Obscured) (rozszerzone) (AAA)
   To kryterium jest rozwinięciem poprzedniego i pomaga sprawić, żeby niezbędne dla użytkowników funkcje działały poprawnie. Wymaga upewnienia się, że element z fokusem klawiatury jest w pełni widoczny.
3. 2.4.13 Wygląd fokusu (AAA)
   Określenie minimalnych wymagań dotyczących widoczności wskaźnika fokusu (miejsca na stronie, w którym aktualnie znajduje się użytkownik nawigujący za pomocą klawiatury), takich jak kontrast i grubość obramowania.
4. 2.5.7 Ruchy przeciągania elementów (AA)
   Zapewnienie alternatyw dla funkcji opartych na przeciąganiu danego elementu za pomocą kursora myszy, umożliwiając użytkownikom wykonanie tych samych działań za pomocą prostszych ruchów i akcji. Alternatywne działania nie powinny wymagać od użytkownika precyzyjnego przeciągnięcia danego elementu za pomocą myszy.
5. 2.5.8 Rozmiar celu (minimum) (AA)
   Zwiększenie minimalnego rozmiaru interaktywnych elementów (np. przycisków) lub odstępów między nimi, aby ułatwić ich użycie osobom z ograniczoną motoryką.
6. 3.2.6 Spójny dostęp do pomocy (A)
   Zapewnienie, że pomoc (np. kontakt do działu wsparcia) jest dostępna w spójny sposób na wszystkich stronach serwisu.
7. 3.3.7 Nadmiarowe wprowadzanie danych (A)
   Minimalizowanie konieczności ponownego wprowadzania tych samych informacji przez użytkownika, chyba że jest to niezbędne ze względów bezpieczeństwa.
8. 3.3.8 Dostępne uwierzytelnianie (minimum) (AA)
   Ułatwienie procesów logowania poprzez wyeliminowanie konieczności zapamiętywania skomplikowanych haseł lub rozwiązywania trudnych zagadek, co jest ułatwieniem dla osób z zaburzeniami poznawczymi.
9. 3.3.9 Dostępne uwierzytelnianie (rozszerzone) (AAA)
   Zapewnienie metod uwierzytelniania, które nie wymagają od użytkownika zapamiętywania informacji ani wykonywania skomplikowanych działań.

W WCAG 2.2 usunięto także jedno z kryteriów obowiązujących w poprzednich wersjach:

• 4.1.1 Parsowanie
  To kryterium zostało uznane za przestarzałe i usunięte z WCAG 2.2.

Aby spełnić wymagania WCAG 2.2, organizacja powinna przeanalizować i dostosować swoje strony internetowe oraz aplikacje zgodnie z powyższymi kryteriami. Należy również przeszkolić personel odpowiedzialny za tworzenie i utrzymanie treści cyfrowych w zakresie nowych wytycznych.

Co to jest WCAG 3.0 i co zmienia?

WCAG 3.0 to zestaw rekomendacji mających na celu zwiększenie dostępności treści internetowych dla osób z niepełnosprawnościami. Stanowi rozwinięcie poprzednich wersji, wprowadzając obszerne zmiany w strukturze wytycznych i podejściu do dostępności cyfrowej.

Najnowsza wersja robocza wytycznych WCAG 3.0 została opublikowana 28 maja 2024 roku. Na razie nie ma jednak konkretnych informacji dotyczących tego, kiedy ten standard zacznie obowiązywać.

Najważniejsze zmiany w WCAG 3.0

1. Nowa struktura i nazewnictwo: WCAG 3.0 wprowadza nową strukturę, składającą się z wytycznych (Guidelines), wyników (Outcomes), metod (Methods) i testów (Tests). Takie podejście ma na celu lepsze dostosowanie procesu zapewniania dostępności do różnorodnych technologii i potrzeb użytkowników.
2. Elastyczność: Nowe wytyczne są bardziej elastyczne, co pozwala na częstsze aktualizacje i dostosowanie do szybko zmieniających się technologii oraz wyzwań związanych z dostępnością.
3. Nowy model oceny zgodności: WCAG 3.0 zastępuje dotychczasowe poziomy zgodności (A, AA, AAA) nowymi poziomami: brązowym, srebrnym i złotym, co ma na celu większą elastyczność i przejrzystość w ocenie dostępności.
4. Szerszy zakres zastosowania: Wytyczne obejmują nie tylko treści internetowe, ale także aplikacje, narzędzia, publikacje elektroniczne oraz nowe i rozwijające się technologie, takie jak rzeczywistość wirtualna i rozszerzona.
5. Uwzględnienie szerszego zakresu niepełnosprawności: WCAG 3.0 kładzie większy nacisk na potrzeby osób z różnymi niepełnosprawnościami, w tym z niepełnosprawnościami poznawczymi i problemami ze wzrokiem, co ma na celu stworzenie bardziej inkluzywnego Internetu.

European Accessibility Act (EAA) - Kto musi przestrzegać dostępności cyfrowej?

Od 2022 roku zaczęto wprowadzać w Polsce istotne zmiany w zakresie dostępności cyfrowej i dostosowywać je do wytycznych European Accessibility Act (EAA). Obowiązek zapewnienia dostępności cyfrowej dotyczy przede wszystkim instytucji publicznych – należą do nich państwowe jednostki organizacyjne oraz jednostki sektora finansów publicznych. Zgodność z tymi standardami jest wymagana zarówno w przypadku stron WWW, jak i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.

Polskie organizacje są zobowiązane do pełnego wdrożenia dyrektywy EAA do 2025 roku. Wymaga to nie tylko dostosowania nie tylko stron internetowych, ale także aplikacji mobilnych.

Celem dyrektywy jest wyeliminowanie barier cyfrowych i zapewnienie, że każdy użytkownik będzie mógł swobodnie korzystać z technologii, niezależnie od swoich umiejętności czy potrzeb. Choć firmy prywatne nie są bezpośrednio zobowiązane do przestrzegania WCAG, to wdrożenie tych standardów będzie miało dla nich pozytywne skutki – poprawi dostępność usług i zwiększy grono potencjalnych klientów.

Ile osób korzysta z dostępności WCAG?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), około 15% globalnej populacji, czyli ponad miliard osób na doświadcza jakiejś formy niepełnosprawności. Inne dane - dotyczące USA - wskazują, że około 75% osób z niepełnosprawnościami korzysta z internetu na co dzień. Warto więc odnotować, że w 2023 roku ponad 96% spośród najczęściej odwiedzanego miliona stron internetowych miało problemy w zakresie dostosowania do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

Jak wynika z danych Eurostatu z 2023 roku, w samej Europie aż 27% ludności UE w wieku powyżej 16 lat zmagało się z jakąś formą niepełnosprawności. Oznacza to, że ponad 100 milionów obywateli UE może doświadczać różnego rodzaju trudności z dostępem do treści cyfrowych, w zależności od tego, z jakim rodzajem niepełnosprawności się oni zmagają.

W Polsce problem ten może dotyczyć nawet 7 milionów osób.

Choć nie przeprowadzono jeszcze dokładnych badań dotyczących tego, jak wielu użytkowników internetu skorzysta na wdrożeniu WCAG w organizacjach, to można śmiało założyć, że większa część tych niepełnosprawności (np. motoryczne, wzrokowe, kognitywne) w mniejszy, lub większym stopniu utrudnia przyswajanie cyfrowych treści.

Deklaracja dostępności i kryteria sukcesu

Każda organizacja podlegająca wymogom WCAG musi przygotować deklarację dostępności – dokument opisujący stan zgodności serwisu z wytycznymi. Zawiera on informacje o spełnionych kryteriach sukcesu, takich jak poziomy dostępności, dostępność nawigacji, kontrast kolorów czy czytelność tekstu.

Jak wygląda audyt WCAG?

W audycie WCAG ocenie poddaje się 50 punktów - kryteriów, które sprawdza audyt WCAG. Nie wszystkie muszą zostać spełnione, żeby wniosek można było uznać za dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

Kryteria sukcesu WCAG

Kryteria sukcesu to konkretne, sprawdzalne wymagania, które treści internetowe muszą spełniać, aby być uznane za dostępne dla osób z różnymi niepełnosprawnościami. Każda z 13 wytycznych WCAG jest powiązana z odpowiednimi kryteriami sukcesu, zorganizowanymi według czterech zasad: postrzegalności, funkcjonalności, zrozumiałości i solidności.

Kryteria dostępności WCAG 2.2 obejmują cztery główne kategorie:

• Funkcjonalność – treści muszą być łatwe w obsłudze:
  • Pełna nawigacja klawiaturą
  • Logiczny układ stron i nawigacji
  • Unikanie migających elementów
• Kompatybilność – treści muszą działać z technologiami asystującymi:
  • Struktura HTML ułatwiająca interpretację (oznaczenie nagłówków, list, tabel i innych elementów odpowiednimi symbolami)
  • Alternatywy dla mechanizmów uwierzytelniania (np. bez CAPTCHA)
  • Dostosowanie do różnych urządzeń
• Postrzegalność – treści muszą być dostępne wizualnie i dźwiękowo:
  • Teksty alternatywne dla obrazów i nagrań
  • Możliwość powiększenia tekstu (200%)
  • Wysoki kontrast, brak informacji przekazywanej tylko kolorem
• Zrozumiałość – treści muszą być czytelne i intuicyjne:
  • Jasne instrukcje i komunikaty o błędach
  • Spójne etykiety i nagłówki
  • Możliwość autouzupełniania formularzy

Kryteria sukcesu są podzielone na trzy poziomy dostępności:

• Poziom A: Podstawowy poziom, którego spełnienie jest niezbędne, aby niektóre grupy użytkowników mogły korzystać z treści.
• Poziom AA: Średni poziom, który usuwa dodatkowe bariery w dostępie do treści.
• Poziom AAA: Najwyższy poziom, zapewniający najlepszą dostępność.

Wdrożenie WCAG w organizacji

Wdrożenie standardów WCAG w organizacjach, szczególnie w sektorze bankowym, wymaga dostosowania procesów projektowania i tworzenia stron internetowych oraz aplikacji mobilnych pod kątem dostępności dla użytkowników z niepełnosprawnościami. Najważniejszym elementem tego procesu jest przeszkolenie pracowników w zakresie dostępności cyfrowej, aby mogli skutecznie stosować wytyczne WCAG.

Dodatkowo, implementacja WCAG może być wspomagana przez różne narzędzia i technologie, takie jak wtyczki do przeglądarek internetowych, które pomagają monitorować dostępność i usprawniają poprawę produktów cyfrowych.

Dzięki takim działaniom organizacje mogą nie tylko spełnić wymagania prawne, ale także zapewnić pełniejszy dostęp do swoich usług dla szerokiego grona użytkowników.

Korzyści z wdrożenia WCAG

Dostosowanie usług i portali internetowych organizacji zgodnie ze standardami WCAG niesie za sobą szereg korzyści. Najważniejszą z nich z pewnością jest poprawienie ich dostępności dla użytkowników z niepełnosprawnościami.

Zwiększona dostępność stron WWW i aplikacji danej firmy może także znacząco poprawić jej postrzeganie przez klientów, tworząc wizerunekotwartej i odpowiedzialnej organizacji. Umożliwia to również dotarcie do większej liczby użytkowników i zwiększa ich zaufanie, ponieważ doceniają oni dostępność usług online.

Dodatkowo, przestrzeganie zasad WCAG pomaga organizacjom unikać kar i sankcji związanych z niedostosowaniem cyfrowych zasobów do wymogów dostępności. W ten sposób wdrożenie tych standardów nie tylko odpowiada na potrzeby klientów, ale także zabezpiecza organizację przed potencjalnymi konsekwencjami prawnymi.

Podsumowanie i następne kroki

Zapewnienie dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych nie jest jednorazowym działaniem. To proces, który wymaga ciągłej edukacji i szkoleń w zakresie dostępności.

Aby sprostać oczekiwaniom użytkowników należy nie tylko wdrożyć standardy w organizacji, ale wdrożyć odpowiednie działania w zakresie monitoringu stron WWW oraz aplikacji organizacji.

Nie wiesz, od czego zacząć? Skontaktuj się z naszymi ekspertami, którzy pomogą Ci zrozumieć ten temat i pokażą, jak Eximee może pomóc Twojemu bankowi w sprawie dostępności stron internetowych i aplikacji!